Backpacken in Myanmar

Toen ik in 2014 alleen door Myanmar reisde, vond ik het niet het makkelijkste land om alleen te backpacken. Er waren bijna geen hostels, maar vooral guesthouses met tweepersoonskamer en ik kwam weinig mensen tegen die ook alleen reisden. Inmiddels is dit wel veranderd door de grote stroom aan backpackers die sindsdien is afgereisd naar het land, maar nog steeds is de situatie wel anders dan in bijvoorbeeld Thailand, Cambodja of Vietnam. Tegelijkertijd is dat natuurlijk ook juist wat Myanmar zo bijzonder maakt. Als je de gebaande paden verlaat, kom je op plekken waar je het authentieke Myanmar kunt ontdekken.

Mijn ervaringen in Myanmar

Wat mij het meest is bijgebleven van mijn reis door Myanmar zijn de mensen. Ik had het gevoel dat ik als toerist met open armen verwelkomd werd. De mensen die ik ontmoette waren enorm vriendelijk en gastvrij, ondanks alle ellende die zich in het land heeft afgespeeld.

Een bijzondere herinnering is de ontmoeting met de 14-jarige Zin-moe en zijn familie in Bagan. Ik sta stil aan de kant van de weg en kijk op mijn kaart om te zien hoe ik bij de volgende tempel kom. Er stopt een jongen op een scooter en hij vraagt of ik hulp nodig heb. We maken een praatje en hij vraagt of ik het leuk vind om te zien waar hij woont. Ik rij achter hem aan over een zijweggetje dat richting het water gaat en kom opeens in een hele andere wereld terecht. Zin-Moe wijst zijn huis aan en zijn moeder gebaart dat ik binnen moet komen. Ze zet thee en een schaaltje pinda’s voor me neer. De zus van Zin-Moe komt trots haar baby aan mij laten zien. Zin-Moe vertelt dat dit een vissersdorp is en laat zien hoe een vrouw uit het dorp een visnet knoopt. Nadat ik samen met alle familieleden op de foto ben geweest is het tijd om weer verder te gaan. Zin-moe’s moeder komt achter mij aan gerend met een zakje pinda’s voor mij.

Birma of Myanmar?

Als je in Myanmar reist, hoor je vaak twee namen voor het land die door elkaar heen worden gebruikt. De naam Myanmar wordt vanaf 1989 gebruikt en is gekozen door het militaire regime dat op dat moment aan de macht is. Niet alle landen en internationale organisatie erkennen deze naam, omdat het militaire regime niet door het volk is verkozen. De naam Burma (of Birma in het Nederlands) wordt al sinds de negentiende eeuw gebruikt en geïntroduceerd door de Britten wanneer zij de macht over nemen in het land. Deze naam verwijst naar de Bamar, de grootste etnische bevolkingsgroep binnen het land. Ook niet ideaal omdat alle andere bevolkingsgroepen (minderheden) in het land op deze manier niet erkend worden en discriminatie aan de orde van de dag is. Terwijl een deel van de ouderen in het land een voorkeur schijnt te hebben voor de naam Burma, lijken juist vooral de jongeren liever de naam Myanmar te gebruiken.

Is Myanmar veilig?

In november 2015 werden er in Myanmar voor het eerst in een lange tijd vrije verkiezingen gehouden. Het volk stemde massaal voor de partij van Aung San Suu Kyi. In praktijk hebben de militairen die onder het militaire regime de lakens uitdeelden nog steeds veel macht. In de deelstaat Rakhine maken zij zich schuldig aan het martelen, verkrachten en vermoorden van mensen die tot de islamitische Rohinya minderheid behoren. Hele dorpen worden hier platgebrand. Sinds augustus zijn er meer dan een half miljoen (!) Rohingya vluchtelingen de grens van Myanmar naar Bangladesh overgestoken. Het is belangrijk om je te beseffen dat als je Myanmar bezoekt, een deel van het geld dat je uit geeft bij het leger terecht komt en je hiermee dus het leger steunt. Helaas is hier geen eenvoudige oplossing voor; met een boycot raak je niet alleen het leger maar vooral ook de straatarme bevolking van het land die voor een groot afhankelijk is van de inkomsten uit het toerisme. De armoede in het land is een voedingsbodem voor angst en vijandigheid ten opzichte van de Rohingya. Zij worden vaak als zondebok aangewezen voor alle problemen. Met minder inkomsten en isolatie van de rest van de wereld wordt dit waarschijnlijk alleen maar erger.

Als toerist zul je overigens weinig meekrijgen van deze mensenrechtenschendingen. Het militaire regime in Myanmar bepaalt in welke gebieden je wel en niet mag reizen en de gebieden waar deze misdaden plaatsvinden worden simpelweg afgesloten voor toeristen. Als je je houdt aan deze beperkingen is reizen voor toeristen in Myanmar over het algemeen veilig.

Wat kun jij doen?
Voor veel reizigers is het redelijk onbekende Myanmar een populaire bestemming. De huidige situatie betekent niet dat het een slecht idee is om nu te gaan. De inkomsten uit het toerisme zijn voor veel inwoners van levensbelang. Wel is het goed om je bewust te zijn van wat er speelt en respectvol met de situatie om te gaan. Als je naar Myanmar wilt, omdat dit land nog zo authentiek is hoort deze ‘schaduwzijde’ van het land daar tenslotte ook bij.

Er zijn een paar dingen die je kunt doen als je naar Myanmar gaat of zelfs vanuit Nederland.

• Steun goede doelen die zich inzetten om de Rohingya te helpen. Vluchtelingenorganisatie UNHCR is actief in kampen in Bangladesh en levert noodhulp aan vluchtelingen buiten de kampen. Ook bijvoorbeeld Oxfam Novib en Artsen zonder Grenzen helpen in Bangladesh.
• Zorg er voor dat je geld zo veel mogelijk terecht komt bij de mensen en niet bij de overheid en het leger. Slaap en eet in kleine lokale hotels en restaurants. Vermijd overheidshotel en binnenlandse vluchten.
• Besteed aandacht aan de situatie, maak het bespreekbaar. Als je naar Myanmar gaat of bent geweest, plaats dan niet alleen prachtige foto’s van de tempels in Bagan op Facebook maar deel ook wat meer informatie over het land. Praat er over met andere reizigers, maar ook met locals. Wees je er van bewust dat dit een gevoelig onderwerp is. In Myanmar worden de media flink gecensureerd en krijgt men al eeuwen te horen dat bepaalde minderheden de kern van het probleem zijn, waardoor veel locals een hele andere kijk op de situatie hebben. Een ander geluid horen zij vaak alleen van toeristen.

In onderstaande video van de Verenigde Naties wordt de crisis in Myanmar in 90 seconden uitgelegd.